მინოსი

   მინოსი (ბერძნ. Μίνως) კუნძული კრეტას მითიური მეფე და ზევსის და ევროპეს ვაჟი იყო. მითების თანახმად, მინოსი სამართლიანი და ბრძენი მეფე ყოფილა, ზევსის დახმარებით შეუქმნია ძველი კრეტის კანონმდებლობა. დიდი კუნძული კრეტა, რომელიც იფარავდა ღვთაებრივი ხარის და აღმოსავლეთიდან გატაცებული ქალწულის სიყვარულს შემდეგში უნდა ქცეულიყო დასავლეთის გამანაყოფიერებელ პირველ თესლად აღმოსავლეთიდან.

33ლეგენდები ყვებიან რომ  ფინიკიის სანაპიროზე ცხოვრობდა თეთრკანიანი არაჩვეულებრივად მშვენიერი პრინცესა რომელსაც ერქვა ევროპა. იგი იყო  მეფე აგენორის ასული.  ერთ მშვენიერ დღეს  ქალიშვილი დაინახა ბერძენთა უზენაესმა ღვთაება ზევსმა და ის აალდა ევროპას სიყვარულით. თეთრ ხარად ქცეული ზევსი მიუახლოვდა ასულს რომელიც სანაპიროზე უზრუნველად თამაშობდა ამხანაგებთან ერთად. ევროპა ენდო ზევსს და მოეწყო ხარის ზურგზე. ხარმა-ზევსმა კი ის კრეტას შორეული კუნძულისკენ გაიტაცა. იქ ზევსი არწივად გადაიქცა. ზევსთან კავშირის შედეგად ევროპას ეყოლა ოთხი შვილი. პირველს მინოსი უწოდეს.

33მინოსი იყო ანააქის მეთერთმეტე თაობის შთამომავალი. მისი ძმები იყვნენ რადამანტი და სარპედონი, ხოლო შვილები: ფერდა, არიადნე, დევკალიონი, გლავკა, კატრეა, ევრიმედონა და სხვები. მან კრეტელებს ზევსის კურთხევით, როდესაც მან მის გამოქვაბულში კვერთხი გადასცა დაუწერა კრეტელებს კანონები.მასშემდეგ მინოსი ყოველ მეცხრე წელს მოილოცავდა ამ გამოქვაბულს.

33მისი მამინაცვალი ასტერიონი ისე მოკვდა რომ შვილი არ გასჩენია. გერმა მინოსმა მოისურვა მეფე გამხდარიყო და დასახმარებლად ღმერთებს მიმართა. როდესაც მინოსმა პოსეიდონს შესთხოვა დახმარება მან მსხვერპლად შესაწირად ზღვიდან თეთრი ხარი გამოუგზავნა. ამით მინოსმა მეფობის უფლება მოიპოვა, თუმცა ამ ხარის სილამაზით იმდენად მოიხიბლა, რომ მისი მსხვერპლად შეწირვა აღარ მოისურვა და სხვა ხარი შესწირა. პოსეიდონმა ურჩობისთვის მეფე მინოსი დასაჯა. მის ხარს სიგიჟე მოუვლინა და მისი ცოლი პასიფაე ხარის მიმართ უჩვეულო ვნებით აღავსო. მათი კავშირის შედეგად კი ქვეყანას მოევლინა ნახევრად ხარი და ნახევრად ადამიანი, ურჩხული ასტერიონი იგივე „მინოტავრი“.

33მინოსის მეუღლე პასიფიამ, გადაღლილმა ქმრის მრავალრიცხოვანი სექსუალური თავგადასავლებით, დაწყევლა იგი. წყევლის არსი  მდგომარეობდა იმაში, რომ უცხო ქალთან ყოველი სექსუალური სიახლოვის დროს, მეფის ”მოღალატე ორგანოდან” გადმოღვრილიყო შხამიანი გველებისა და მორიელების ნაკადი, ამას  საბრალო მსხვერპლი სიკვდილამდე   მიყავდა. როგორც კი გავრცელდა ხმები მეფის ახალი ფიზიოლოგიური თავისებურებების შესახებ, მასთან ფიზიკური სიახლოვის მსურველთა რიცხვმა კატასტროფულად  იკლო. მაშინ უმოქმედობით სასოწარკვეთილმა უაღრესად ტემპერამენტიანმა მეფემ, მორიგ რჩეულთან სექსის დროს მის საშოში წინასწარ  თხის შარდის ბუშტი მოათავსა. ექსპერიმენტმა გაამართლა, ქალი გადარჩა, ეჭვიანმა მეუღლემ ვერაფერი შეიტყო, ხოლო კაცობრიობა კი  ახალი აღმოჩენით გამდიდრდა.

33მეფე მინოსი გარდაიცვალა სიცილიაში, ქალაქ ქამიკში. აქ ის დედალოსს დევნიდა, როდესაც მეფე კოკალოსის შვილებმა მას აბანოში ადუღებული წყალი დაასხეს და მოკლეს. მინოსი დაკრძალეს სიცილიაში და მის საფლავთან აღმართეს აფროდიტეს ტაძარი. მოგვიანებით მისი ძვლები კუნძელ კრეტაზე გადაიტანეს და ძეგლი დაუდგეს. მითების თანახმად მეფე მინოსი დასავლეთში, ხოლო მეფე აიეტი აღმოსავლეთში ამყარებდა წესრიგს. მეფე მინოსის პირველი ცოლი კირკე იყო ჰელიოსის შვილი და აიეტის და.

33მინოსს შეუყვარდა ბრიტორმასისი (დიქტინა), რომელიც ზევსის შვილი და მისი ნახევარდა იყო. იგი ცხრა თვის განმავლობაში დასდევდა. მას კაბა მცენარე მირტას ბუჩქებში გაეხლართა, სიარული შეანელა და რომ არ დაჭერილიყო ზღვაში გადახტა, სადაც თევზის ბადეში მოხვდა და გადარჩენა შესძლო. მოგვიანებით არტემიდამ ბრიტორმასისი ნიმფად აქცია.

33მინოსმა დაარსა ქალაქები: კნოსოსი, ფესტი და კიდონია. სიკვდილის შემდეგ იგი ტარტაროსში მოხვდა და რადამანტთან და ეაკთან ერთად სულების მსაჯული გახდა.

ეაკი

33ოინოპიას კუნძულზე მდინარის ღმერთის ასოპეს ქალს, ეგინას, ღმერთების მამამთავრის ზევსისაგან მიეცა ვაჟიშვილი, რომელსაც ეაკი Αἰακός დაარქვეს, როდესაც ეაკი დავაჟკაცდა, იგი გამეფდა ოინოპიას კუნძულზე, რომელსაც მეფის დედის ეგინას პატივსაცემლად ეგინა ეწოდა. ეაკი თავისი სათნოებით, სისწორით, მართლმსაჯულებითა და სიმშვიდით მთელს საბერძნეთში კიდით-კიდემდე სახელგანთქმული იყო. სახელმწიფოს მთელი მოსახლეობა, დიდი და პატარა, ქალი და კაცი, ყველა დიდი პატივისცემით ეპყრობოდა ახალგაზრდა მეფეს. ეაკიმაც მხურვალედ შეიყვარა სახელმწიფოს მკვიდრნი და მთელ თავის ძალღონეს საყვარელი ერის საკეთილდღეოდ სწირავდა. ღმერთებიც დიდის სიყვარულით ეპყრობოდნენ ეგინას მფლობელს. ეაკის მართლმსაჯულება და სისწორე ისე სწამდათ ღმერთებს, რომ თავიანთი უთანხმოების დროს მეფეს ძლიერ ხშირად მსაჯულადაც კი ირჩევდნენ.

33ერთხელ, როდესაც მთელი საბერძნეთი გვალვამ თითქმის მთლად გაანადგურა, დელფოს მისანმა უწინასწრმეტყველა საბერძნეთის მკვიდრთ: სანამ ღვთისნიერი ეაკი არ შეევედრება ღმერთებს, უბედურების თავიდან აცილება ყოვლად შეუძლებელიაო. ეაკი ხალხის თხოვნით შეევედრა ღმერთებს, და, მართლაც, ღმერთების მამამთავარმა, ყოვლის შემძლე ოლიმპოს მბრძანებელმა ზევსმა, საბერძნეთს მოუვლინა ჟუჟუნა წვიმა, რომელმაც იხსნა მთელი სახელმწიფოს მკვიდრნი დიდის განსაცდელისაგან.

33ყველა ღმერთს უყვარდა ღვთისნიერი ეაკი. მხოლოდ ქალღმერთი ჰერა სდევნიდა ყველასგან საყვარელ ეგინას მფლობელს. ჰერას თვალის დასანახავად ეჯავრებოდა ეაკი: ღმერთების მამამთავრის მეუღლეს სწყინდა, რომ ეაკი ზევსის შვილის სახელს ატარებდა და ამასთანავე დიდის პატივისცემით და სიყვარულით იხსენიებოდა ყველგან და ყველასაგან. ქალღმერთი ჰერა ყოველგვარი ღონისძიებით ცდილობდა, რომ ეგინას მფლობელი დაესაჯა. ეაკის სამფლობელოს, მთელ კუნძულ ეგინას, ჰერამ მოუვლილნა საშინელი უბედურება: მთელი ოთხი თვით კუნძული დაბურა სქელმა, ერთიანად მოშხამულმა ნისლმა. როდესაც ნისლი გაიფანტა, მთელს სამეფოში, მდინარეებსა და წყაროებში, ზღვასა და ხმელეთზე ათასობით გაჩნდნენ სხვადასხვა შხამიანი ქვეწარმავალნი, რომლებიც უბრალო შეხებითაც კი შხამავდნენ ყველაფერს. ტყე, მინდორ–ველები და მკვიდრთა მთელი კარმიდამო აივსო დახოცილ ცხოველთა ლეშებით, და ისედაც მოწამლული ჰაერი კიდევ უფრო მეტად იწამლებოდა.საქონელი, შინაური და გარეული ფრინველები საცოდავად გმინავდნენ მოწამლული ჰაერით და სამუდამოდ ეთხოვებოდნენ წუთისოფელს. სახელმწიფოს მკვიდრნიც ვერ გადაურჩნენ ამ საშინელ განსაცდელს. მოწამლულმა ჰაერმა ხალხს მუსრი გაავლო. შეუბრალებლად ესალმებოდნენ სიცოცხლეს დედა, მამა, შვილები. ოჯახები დღითიდღე ცარიელდებოდა. შეშინებული ხალხი სახელმწიფოს ერთი კუთხიდან მეორე კუთხეს აფარებდა თავს, მაგრამ შველას კი ვერსად პოულობდა.

33ეგინას მფლობელი ღვთისნიერი ეაკი მწუხარებით შეჰყურებდა საყვარელი ერის დღითიდღე განადგურებას, მაგრამ დახმარებას ვერ უწევდა, ვერას შველოდა. აქა–იქ ცოცხლმკვდრად დარჩენილი მკვიდრნი ღმერთებს შესავედრებელ მსხვერპლს სწირავდნენ, მაგრამ მკვიდრთა ამ საყოველთაო უბედურებას ბოლო არ ეღებოდა. განადგურდა მთელი სახელმწიფო, დაიხოცნენ ერთიანად ქალი, კაცი, დიდი და პატარა, მთელ სახელმწიფოში გადარჩენ მხოლოდ თვითონ მეფე ეაკი და მისი სამი შვილი. ხალხის უბედურებით თავზარდაცემულმა მეფე ეაკმა ცისკენ მწუხარედ აღაპყრო ხელები და ღმერთების მამამთავარს მხურვალედ შეევედრა: „მაღალო ღმერთო ზევსო, თუ მე შენი შვილობის სახელის ტარების ღირსი ვარ, იხსენ ჩემი სამეფო საშინელი განსაცდელისაგან, დამიბრუნე ჩემი საყვარელი, უდანაშაულოდ დასჯილი ერი, და თუ ეს შეუძლებელია, მეცა და ჩემ შვილებსაც მოგვივლინე სიკვდილი, რათა უკან არ ჩამოვრჩეთ ჩვენ საყვარელ ერს. ღმერთების მამამთავარო, შენ ჩემზე კარგად უწყი, რომ მეფე ერის საკეთილდღეოდაა გაჩენილი, და არა ერი მეფის საკეთილდღეოდ“. ეგინას მფლობელმა ამ სიტყვებთან ერთად მიაპყრო თვალები იქვე მდგომ მაღალ მუხას, რომლის ტოტებზე ჭიანჭველების მთელი გროვა ათასნაირად ფუსფუსებდა და გულმოდგინე შრომას ეწეოდა. „ღმერთების მამამთავარო – კვლავ შეევედრა მეფე ეაკი ზევსს: მომეც სახელმწიფოს იმდენი მკვიდრი, რამდენიც ამ მუხაზე ჭიანჭველაა, რათა სრულიად დაცარიელებული ჩემი სახელმწიფო კვლავ აღვადგინო“.

33დაღამდა. დამწუხრებულ მეფეს ჩაეძინა. ძილში ეაკმა გრძელტორებიანი მუხა ნახა და იმ მუხაზე ის მშრომელი ჭიანჭველები, რომელნიც საქმიანად ფუსფუსებდნენ ცხადად ნახულ მუხის ტოტებზე. უეცრივ მუხის ტოტები შეინძრა, და ჭიანჭველები ყველანი ერთიანად ძირს ჩამოცვივდნენ.ტოტებზე ჭიანჭველების მთელი გროვა ათასნაირად ფუსფუსებდა და გულმოდგინე შრომას ეწეოდა. „ღმერთების მამამთავარო – კვლავ შეევედრა მეფე ეაკი ზევსს: მომეც სახელმწიფოს იმდენი მკვიდრი, რამდენიც ამ მუხაზე ჭიანჭველაა, რათა სრულიად დაცარიელებული ჩემი სახელმწიფო კვლავ აღვადგინო“. მეფე ეაკი სიზმრად ხედავს, რომ ჭიანჭველები სიგამხდრესა და სიშავეს თანდათანობით კარგავენ, ტანი უმსხვილდებათ და ადამიანის შეხედულებას ღებულობენ, კაცებად იქცევიან. ეაკი სიხარულისაგან ფეხზე არა დგას. იგი კვლავ თავის საყვარელ მკვიდრთა შორის არის. მეფეს გამოეღვიძა და, როცა დარწმუნდა, რომ ყველაფერი ეს სიზმარი იყო, მეტად დაღონდა. გული მწუხარებით აევსო. დადარდიანებული მეფე ღმერთების მამამთავარს უჩიოდა, რომ ამოდენა ხანს დახმარებას არ აწვდიდა.

33უეცრივ მეფეს გარედან რაღაც ხმაური შემოესმა. ეაკს გარკვევით ესმოდა ხალხის ხმამაღალი ლაპარაკი და ჩოჩქოლი, რასაც იგი რამდენი ხანია გადაჩვეული იყო. „ნუთუ ესეც სიზმარია?“ – ფიქრობდა და გონს ვერ მოსულიყო. მეფეს ამ დროს შემოესმა თავისი შვილის, ტელამოს, მხიარული ხმა: „ჩემო ძვირფასო, საყვარელო მამავ! იცი, რა უნდა გახარო! მე მინდა გახარო ისეთი სასიამოვნო ამბავი, რომელიც შენ სულიერად და ხორციელად დაგამშვიდებს! აბა, ჩემო საყვარელო მამავ, თუ გამოიცნობ, რა სასიხარულო ამბავი მოგიტანე?“ მეფე მიდის სასახლის კარებთან და განცვიფრებული ხედავს იმ მამაკაცებს, რომელთაც რამდენიმე წუთის წინათ სიზმრად ხედავდა. სიხარულისაგან ცრემლებმორეული ეაკი გულმხურვალედ მიესალმა თავის ქვეშევრდომ მამაკაცებს.მამაკაცები მოკრძალებით მიუახლოვდნენ ეაკს და თაყვანი სცეს, როგორც თავის საყვარელ მეფეს.

33როცა მეფე მეტის აღელვებისაგან ცოტათი დამშვიდდა, მან დიდის სასოებით მხურვალე მადლობა შესწირა ღმერთების მამამთავარს ზევსს ასეთი დიდი წყალობისათვის. „მეფე მკვიდრთათვის, და არა მკვიდრნი მეფისათვის“ – მუდამჟამს ასე იმეორებდა მეფე ეაკი და ამ ცნების მიხედვით აწესრიგებდა მკვიდრთა შორის სახელმწიფოს მართვა–გამგებლობის საქმეებს. მკვიდრნიც კარგად გრძნობდნენ მეფის ამ სიტყვების გულწრფელობას და ამიტომაც იყო, რომ ეაკი მთელ სახელმწიფოში სათაყვანებელ გმირად ჰყავდათ მიჩნეული.

რადამანტი

   რადამანტი (ბერძნ.Ῥαδάμανθυς) ზევსისა და ევროპას შვილი და მინოსის და სარპედონის ძმა იყო. იგი აღზარდა კრეტის მეფე ასტერიოსმა. მას ყავდა შვილები გორტისი და ერიტროსი. რადამანტი დაიბადა კუნძულ კრეტაზე, სადაც ზევსმა ხარის სახე მიიღო და ევროპა მოიტაცა. მას შემდეგ კრეტაზე მინოსი გამეფდა. რადამანტი კრეტაზე თავისი სამართლიანობით გამოირჩეოდა, მან კრეტელებს დაუტოვა კანონები, რომლებიც შემდგომ სპარტელებმა გადაიღეს. პოეტი ცეცეს თანახმად მან მოკლა თავისი ძმა და ამის გამო გააძევეს სამშობლოდან. იგი დასახლდა ბეოტიაში, სადაც შეირთო ცოლად ქვრივი ამფიტრიონი ალკმენე. სიკვდილის შემდეგ გახდა ერთ-ერთი მსაჯული ჰადესში და ელისეს მინდვრებში დასახლდა. რადამანტი აღმოსავლეთიდან მოსულ სულებს განსჯიდა, ეაკი დასავლეთის, ხოლო მინოსს გადამწყვეტი ხმის უფლება ენიჭებოდა.